Luxcontrol Polska

Praca kobiet w ciąży podlega szczególnym regulacjom prawnym, które mają na celu ochronę zdrowia zarówno przyszłej matki, jak i dziecka. Pracodawca jest zobowiązany do przestrzegania przepisów Kodeksu pracy oraz innych aktów prawnych regulujących warunki zatrudnienia ciężarnych kobiet. W niniejszym artykule przybliżymy najważniejsze aspekty dotyczące praw pracowniczych, warunków pracy oraz obowiązków pracodawcy wobec kobiet w ciąży.

Prawa kobiet w ciąży w miejscu pracy

1. Zakaz zwolnienia kobiety w ciąży

Zgodnie z obowiązującym w 2025 roku art. 177 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z kobietą ciężarną, chyba że nastąpiło to z winy pracownicy i zostało zatwierdzone przez związki zawodowe. Zakaz ten obowiązuje od momentu, gdy pracownica poinformuje pracodawcę o ciąży, najlepiej w formie pisemnej z załączonym zaświadczeniem lekarskim.

2. Ograniczenia dotyczące czasu pracy
Pracownica w ciąży nie może być:

zobowiązana do pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej (art. 178 § 1 Kodeksu pracy),
delegowana poza stałe miejsce pracy bez jej zgody,
zobowiązana do pracy w systemie przerywanego czasu pracy.

3. Ochrona zdrowia – zakaz pracy w warunkach szkodliwych

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych i szkodliwych dla kobiet w ciąży, kobiety ciężarne nie mogą wykonywać prac:

wymagających dźwigania ciężarów powyżej określonych norm,
narażających na działanie substancji toksycznych, promieniowania jonizującego czy hałasu,
związanych z nadmiernym stresem, wysoką temperaturą lub wymuszoną pozycją ciała.

4. Prawo do dodatkowych przerw w pracy

Kobieta w ciąży ma prawo do dodatkowych przerw w pracy, jeśli jej stanowisko wymaga długotrwałego stania lub pracy przy komputerze. Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia jej odpowiednich warunków, takich jak możliwość odpoczynku w pozycji siedzącej lub leżącej.

5. Zwolnienia na badania lekarskie

Zgodnie z art. 185 § 2 Kodeksu pracy, pracownica ciężarna ma prawo do zwolnienia z pracy na czas przeprowadzania badań lekarskich związanych z ciążą, jeśli nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy. Czas ten jest wliczany do czasu pracy, a kobieta zachowuje prawo do wynagrodzenia.

6. Skrócony czas pracy dla kobiet w ciąży pracujących przy komputerze

Przepisy przewidują, że kobieta w ciąży nie może pracować przy monitorze ekranowym dłużej niż 50 minut w jednej godzinie, po czym przysługuje jej 10-minutowa przerwa.

Obowiązki pracodawcy wobec kobiet w ciąży

Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy – jeśli stanowisko pracy kobiety w ciąży nie spełnia norm BHP, pracodawca musi je dostosować lub przenieść pracownicę na inne stanowisko.
Dostosowanie czasu pracy – ograniczenie pracy w nocy i godzinach nadliczbowych oraz umożliwienie odpoczynku.
Wynagrodzenie za czas przeniesienia na inne stanowisko – jeśli ciężarna zostanie przeniesiona na stanowisko mniej uciążliwe, ale o niższym wynagrodzeniu, pracodawca zobowiązany jest do wypłaty wyrównania (art. 179 Kodeksu pracy).
Zachowanie prawa do zasiłku chorobowego – jeśli lekarz stwierdzi, że kobieta nie może pracować, przysługuje jej zwolnienie lekarskie, za które przez pierwsze 33 dni płaci pracodawca, a następnie ZUS (zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru).

Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów przez pracodawcę

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących ochrony kobiet ciężarnych w pracy może skutkować konsekwencjami prawnymi dla pracodawcy, takimi jak:

grzywny nakładane przez Państwową Inspekcję Pracy,
odpowiedzialność cywilna w przypadku naruszenia praw pracownicy,
możliwość dochodzenia roszczeń przez pracownicę przed sądem pracy.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czy kobieta musi informować pracodawcę o ciąży?

Nie ma obowiązku ujawniania ciąży, ale zaleca się przekazanie tej informacji wraz z zaświadczeniem lekarskim, aby skorzystać z przysługujących praw.

2. Czy pracodawca może przenieść kobietę w ciąży na inne stanowisko?

Tak, jeśli warunki pracy są niebezpieczne dla kobiety ciężarnej lub dziecka, pracodawca ma obowiązek przenieść ją na inne, bezpieczne stanowisko.

3. Czy kobieta w ciąży może odmówić delegacji?

Tak, zgodnie z Kodeksem pracy kobieta w ciąży nie może być delegowana poza stałe miejsce pracy bez jej zgody.

4. Co się dzieje, gdy kobieta w ciąży nie może wykonywać dotychczasowej pracy?

Pracodawca musi dostosować stanowisko, przenieść ją na inne lub zwolnić z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem wynagrodzenia.

5. Jak długo po porodzie obowiązują szczególne przepisy ochronne?

Po powrocie z urlopu macierzyńskiego obowiązuje ochrona przed zwolnieniem przez co najmniej 12 miesięcy, jeśli kobieta korzysta z urlopu rodzicielskiego.

Przepisy prawa pracy zapewniają kobietom ciężarnym szeroką ochronę w miejscu pracy. Pracodawcy mają obowiązek przestrzegać norm BHP, dostosowywać warunki zatrudnienia oraz zapewnić kobietom możliwość bezpiecznego wykonywania pracy. Warto znać swoje prawa i korzystać z przysługujących przywilejów, aby bezpiecznie przejść okres ciąży i przygotować się do roli matki bez stresu związanego z zatrudnieniem.