Kontrola trzeźwości w pracy 2025: Co musisz wiedzieć o prawach i obowiązkach

Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników są priorytetem w każdej firmie. Jednym z elementów zapewnienia bezpieczeństwa jest kontrola trzeźwości w miejscu pracy. Pracownicy pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających mogą stanowić zagrożenie nie tylko dla siebie, ale także dla innych. Jak wygląda proces kontroli trzeźwości w pracy? Jakie są obowiązki pracodawcy i prawa pracownika w tym zakresie? Wyjaśniamy.

Dlaczego kontrola trzeźwości jest ważna?

Nieprzestrzeganie zakazu spożywania alkoholu lub zażywania substancji odurzających może prowadzić do:
- Wypadków przy pracy, zwłaszcza w branżach wymagających dużej precyzji lub obsługi maszyn.
- Obniżenia efektywności pracy.
- Pogorszenia atmosfery w zespole.
- Ryzyka prawnego i finansowego dla firmy, np. w przypadku wypadków spowodowanych przez nietrzeźwego pracownika.
Kontrola trzeźwości to element prewencji, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w miejscu pracy.

Podstawa prawna kontroli trzeźwości w Polsce

W Polsce kwestie kontroli trzeźwości reguluje:
1. Kodeks pracy – art. 211 i 100 określają obowiązek pracownika dbania o bezpieczeństwo swoje i innych.
2. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – art. 17 mówi o zakazie wykonywania obowiązków służbowych po spożyciu alkoholu.
3. Nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 roku – umożliwia pracodawcom wprowadzenie prewencyjnych kontroli trzeźwości pod pewnymi warunkami.

Kiedy pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości?

Nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 roku określa zasady, według których pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości:
- W uzasadnionych przypadkach: gdy istnieje podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem alkoholu lub innych substancji odurzających.
- W ramach prewencji: jeśli charakter pracy wymaga szczególnej trzeźwości (np. praca na wysokości, obsługa maszyn, transport).
Pracodawca musi:
- Poinformować pracowników o możliwości przeprowadzania kontroli – najlepiej w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym.
- Zachować procedury zgodne z przepisami prawa – np. prowadzić kontrole z poszanowaniem godności pracownika.

Jak przebiega kontrola trzeźwości?

1. Wstępne badanie przez pracodawcę:
- Kontrola odbywa się za pomocą alkomatu lub innego urządzenia, które jest legalizowane i certyfikowane.
- Badanie musi być przeprowadzone w sposób nienaruszający prywatności pracownika (np. w wydzielonym miejscu).
2. Weryfikacja przez odpowiednie służby:
- Jeśli pracownik odmawia poddania się badaniu lub wyniki budzą wątpliwości, pracodawca może wezwać policję lub inne uprawnione służby do przeprowadzenia badania.
3. Dokumentacja wyników:
- Pracodawca powinien sporządzić protokół badania i przechowywać wyniki w sposób zapewniający ochronę danych osobowych.

Prawa i obowiązki pracownika podczas kontroli

Prawa pracownika:
- Prawo do informacji: Pracownik musi być poinformowany o celu i zasadach przeprowadzania kontroli.
- Prawo do odmowy badania: W przypadku odmowy badania przez pracodawcę, pracownik może zażądać przeprowadzenia badania przez policję.
- Ochrona godności: Kontrola powinna być przeprowadzona w sposób nienaruszający prywatności i godności pracownika.
Obowiązki pracownika:
- Podporządkowanie się procedurom kontroli: Odmowa badania przez pracodawcę może skutkować podejrzeniem naruszenia przepisów BHP i odpowiedzialnością dyscyplinarną.
- Zapewnienie bezpieczeństwa w pracy: Pracownik ma obowiązek dbać o bezpieczeństwo swoje i innych, w tym powstrzymać się od pracy pod wpływem alkoholu.

Skutki wykrycia nietrzeźwości w pracy

Jeśli badanie wykaże, że pracownik jest pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających, pracodawca może podjąć następujące kroki:
1. Natychmiastowe odsunięcie od obowiązków służbowych.
2. Dyscyplinarne zwolnienie z pracy: w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.
3. Powiadomienie odpowiednich służb: w przypadku, gdy nietrzeźwość doprowadziła do wypadku lub stworzyła zagrożenie.
4. Zastosowanie środków naprawczych: np. skierowanie na terapię odwykową (jeśli istnieje taka możliwość).

Jak zapobiegać problemom z nietrzeźwością w pracy?

1. Wprowadzenie jasnych procedur i polityki antyalkoholowej:
Uwzględnienie zasad kontroli w regulaminie pracy.
2. Edukacja pracowników:
Regularne szkolenia na temat konsekwencji pracy pod wpływem alkoholu.
3. Wsparcie dla osób z problemem alkoholowym:
Programy pomocowe i możliwość skierowania pracownika na terapię.
4. Prewencyjne kontrole trzeźwości:
Regularne badania w miejscach pracy o podwyższonym ryzyku.

Kontrola trzeźwości w miejscu pracy to narzędzie, które ma na celu poprawę bezpieczeństwa i efektywności pracy. Nowelizacja przepisów umożliwiła pracodawcom wprowadzenie takich kontroli w sposób zgodny z prawem, pod warunkiem poszanowania praw pracowników. Kluczem do sukcesu jest wdrożenie jasnych procedur, odpowiednia komunikacja oraz dbałość o kulturę bezpieczeństwa w firmie. Pamiętajmy, że zapobieganie problemom z nietrzeźwością w pracy to nie tylko obowiązek pracodawcy, ale także troska o zdrowie i życie całego zespołu. Zachęcamy do zapoznania się z ofertą naszych szkoleń BHP online, które są dostosowane do specyfiki pracy