Email: biuro@szkoleniabhp-online.pl
Telefon: (+48) 500 501 460
Logo

Metoda PHA — przegląd

PHA — Preliminary Hazard Analysis Jakościowa / półilościowa Macierz S × P Idealna na etapie projektu i zmian
Specyfikacja metody
Co to za metoda? PHA to wstępna analiza zagrożeń: systematyczne identyfikowanie zagrożeń, szacowanie ryzyka oraz priorytetyzacja działań na wczesnym etapie (projekt, uruchomienie, zmiany). Opiera się na listach kontrolnych, wiedzy eksperckiej i matrycy ciężkość skutków (S) × prawdopodobieństwo (P).
Zakres zastosowania Nowe stanowiska/procesy, modernizacje, zmiany organizacyjne i technologiczne, wdrożenia nowych substancji/maszyn, sytuacje z niepełnymi danymi — gdy trzeba szybko ustalić, którymi ryzykami zająć się w pierwszej kolejności.
Charakter metody Jakościowa (z możliwością półilościowego rangowania). Wynik: poziom ryzyka (np. małe/średnie/duże) i lista działań redukujących. Rekomendowana do wstępnego „odsiania” ryzyk przed pogłębionymi analizami.
Zgodność i dokumentacja Spełnia wymagania dokumentowania ORZ (opis stanowiska/procesu, identyfikacja zagrożeń, ocena ryzyka, środki profilaktyczne, osoby i daty) zgodnie z polską praktyką i obowiązkiem informowania pracowników o ryzyku.

Jak przeprowadzamy PHA — etapy

Etapy
1) Zakres i kontekst Opis systemu/stanowiska, granice analizy, założenia i ograniczenia, interfejsy z innymi procesami, użytkownicy i grupy wrażliwe.
2) Identyfikacja zagrożeń Zastosowanie list kontrolnych i przeglądu z ekspertem: zagrożenia mechaniczne, elektryczne, chemiczne (w tym mieszaniny), ergonomiczne, termiczne, hałas/wibracje, organizacyjne, pożarowo-wybuchowe, środowiskowe.
3) Ocena S i P Oszacowanie ciężkości skutków (S) i prawdopodobieństwa (P) dla każdego zagrożenia z użyciem uzgodnionych opisów kategorii (skala 3- lub 5-stopniowa). Odczyt poziomu ryzyka z macierzy.
4) Priorytety działań Ustalenie kolejności wdrażania środków zgodnie z hierarchią: eliminacja → substytucja → środki techniczne → organizacyjne → ŚOI. Określenie odpowiedzialnych i terminów.
5) Dokumentacja i przeglądy Sporządzenie kart PHA/ORZ, poinformowanie pracowników, zaplanowanie przeglądów (po zmianach, incydentach, aktualizacji przepisów).

Skale i macierz ryzyka w PHA

Skale
Skala ciężkości (S) Niska — nieznaczne obrażenia / strat, Umiarkowana — urazy wymagające leczenia, Wysoka — ciężkie urazy/śmierć lub istotne szkody.
Skala prawdopodobieństwa (P) Mało prawdopodobne — incydent rzadki, Prawdopodobne — może wystąpić, Wysoce prawdopodobne — oczekiwane przy braku zabezpieczeń.
Macierz S × P Poziomy ryzyka: małe (akceptowalne), średnie (wymaga działań ograniczających), duże (niedopuszczalne przed wdrożeniem środków). Na życzenie stosujemy rozdzielczość 5×5.

Co zawiera karta PHA / ORZ

Elementy karty
Opis stanowiska/procesu Czynności, maszyny/narzędzia, materiały i substancje, liczba osób narażonych, stosowane zabezpieczenia, warunki środowiska pracy.
Identyfikacja zagrożeń Źródło zagrożenia, mechanizm zdarzenia, możliwe skutki dla ludzi/środowiska/majątku.
Ocena ryzyka Kategorie S i P, poziom ryzyka z macierzy, dopuszczalność (tak/nie), uzasadnienie oceny.
Środki profilaktyczne Środki istniejące i planowane, hierarchia środków, odpowiedzialni i terminy, wskaźnik statusu.
Informacje formalne Data oceny/aktualizacji, skład zespołu, podpisy, informacja o zapoznaniu pracowników.

Kiedy PHA sprawdza się najlepiej

Rekomendacje
Najlepiej sprawdza się Wczesna ocena nowych/zmienianych procesów, szybkie porządkowanie ryzyk i planów działań; gdy brakuje pełnych danych pomiarowych, ale decyzja musi zapaść szybko i odpowiedzialnie.
O czym pamiętać PHA nie zastępuje szczegółowych metod (np. analizy ilościowej, HAZOP, Risk Score), jeśli ryzyko jest złożone lub wysokie. Po wdrożeniu zmian zalecamy pogłębienie oceny i weryfikację skuteczności środków.

Praktyka i materiały pomocnicze

Wytyczne praktyczne Listy kontrolne PHA, karty zagrożeń, przykłady macierzy 3×3 lub 5×5; stosujemy spójne szablony Luxcontrol Polska ułatwiające przeglądy i audyty.
Integracja z ORZ Wyniki PHA włączamy do dokumentacji ORZ i planów działań (zgodnie z polską praktyką i obowiązkami informacyjnymi względem pracowników).
Uwaga: PHA jest metodą wstępną — pozwala szybko ustalić priorytety i podjąć decyzje o środkach. Dla ryzyk wysokich lub złożonych rekomendujemy uzupełnienie o analizę pogłębioną (np. Risk Score, HAZOP, FMEA) i weryfikację skuteczności wdrożonych rozwiązań.